Archiopactwo w Jędrzejowie

Cystersi przybyli do Jędrzejowa z opactwa Morrimond w Burgundii na zaproszenie biskupa Janika, a przewodniczył im opat Mikołaj. Sam klasztor powstał w 1140 r. jako Morrimond Mniejszy. Dziewięć lat później podniesiono go do rangi opactwa, co było równoznaczne ze zwolnieniem z danin oraz pełnym immunitetem ekonomicznym i sądowym. Pierwszym opatem został Weryk (Francuz).

Widok z parkingu przyklasztornego

Opactwo w Jędrzejowie rozkwitało. Fundatorzy wyposażali je w bogate nadania wizytował je opat Morrimondu, Hugon I. Cystersi dążyli do podniesienia poziomu gospodarczego i polepszenia bytu okolicznej ludności- wspierali rzemiosło, rozwijali rolnictwo, budowali szpitale, apteki i zakładali szkoły. Do końca XV w. zorganizowali 32 wysoko rozwinięte gospodarstwa. Jako, że Cystersi słynęli z muzykalności w klasztorze istniał warsztat budowy organów.

Chcąc w pełnej krasie podziwiać Archiopactwo, warto przyjechać wiosną lub jesienią

Kościół klasztorny jest najstarszym kościołem Cystersów w Polsce- zbudowany w 1140 r., a pewne jego fragmenty pochodzą z 1110 r. Wzorowany na kościele opactwa w Fontenay w Burgundii. Budowę realizował warsztat budowlany z Morrimond. W 1145 r. na polecenie samego św. Bernarda do Jędrzejowa przybył Achardus z Clairveaux- zmodernizował plany budowy kościoła i klasztoru. Budowę ukończono w 1210 r. 

Z każdej strony czyste piękno

Szczególną role odegrał kult błogosławionego Wincentego Kadłubka. Przybył on do Jędrzejowa pieszo, jako prosty pielgrzym. Konsekrował kościół klasztorny. Tu też pisał swoją słynną kronikę, zmarł w 1223 r. Po beatyfikacji jędrzejowski klasztor stał się znanym sanktuarium, gdzie czci się biskupa Wincentego, a pielgrzymował tu papież Jan Paweł II oraz nuncjusz papieski Luigi Poggi.

Kościół zbudowany został w konstrukcji ciosowej, zgodnie z myślą ascezy cysterskiej, z zachowaniem liniowości, pozbawiony był wież, a prezbiterium zwrócone było ku wschodowi. Posiadał tylko jedno wyjście.

W 1475 kościół przeszedł gruntowny remont, wprowadzono elementy gotyckie. Wnętrze wypełniały cenne dzieła rzeźbiarskie i malarskie, jak chociażby Wita Stwosza. W XVI w. wprowadzono elementy renesansowe, a w I poł. XVII w. barokowe. 

Kościoła nie ominęły ziszczenia. W 1726 r. wybuchł pożar, który zniszczył kościół. Po odbudowie otrzymał on część nowych sklepień, zbudowano wieżę z miedzianym hełmem. Powstały wszystkie ołtarze, ambona, murowana posadzka, sztukaterie i freski. W 1747 r. ukończono późnobarokową elewację z dobudowanymi kaplicami. Ponowny pożar w 1800 r. zniszczył organy, freski, runęła też ozdobna wieża. Kolejne szkody odnotowano podczas I wojny światowej. II WŚ była dlań łaskawsza.

Istniejące w kościele organy, o wczesnobarokowym prospekcie, są dziełem Józefa Sitarskiego. Posiadają unikalne rozwiązania techniczne, jedyne w Europie.

Trudno ogarnąć piękno tych organów

Zachowany budynek posiada kamienne mury, od strony wirydarza wzmacniają go szkarpy. Nadbudowana cela bł. Wincentego Kadłubka posiada oryginalny dach trójspadowy z kopułą i gioriettą.

Zdjęcia nie oddają rzeczywistego piękna sklepień

Teraz  ta cysterska perełka stoi w ciszy, dość blisko centrum, ale jakby na uboczu. Przysiadając w ławce, wsłuchując się w dźwięk organów i ciszę starych murów, człowieka ogarnia zdumienie nad nieprzeniknionej potędze Stwórcy. Przejeżdżając przez ziemię jędrzejowską, wstąpcie tu na chwilę, pokłońcie się wybitnemu kronikarzowi, odetchnijcie historią i zanurzcie się w pięknie tego miejsca. 

A teraz zapraszam Was na kolejną dawkę zdjęć.