Wielkie z małego, czyli słów kilka o boreliozie

      Borelioza, czyli choroba z Lyme ( od nazwy miejscowości Old Lyme), jest niebezpieczna i bardzo zdradliwa... To właśnie mieszkańcy Old Lyme z Connecticut w USA, latami cierpieli na dolegliwości stawowe, notoryczne zmęczenie, czy inne dolegliwości, których nie dało się racjonalnie wytłumaczyć. Boreliozę, jako oddzielną jednostkę chorobową opisał reumatolog w 1977 r., a dopiero po 5 latach zidentyfikowano przyczynę- krętka i jej nośnik- kleszcza. Dziś znanych jest kilka gatunków Borelii wywołujących Boreliozę.

       Kleszcze od zawsze budziły obrzydzenie. Przeraża fakt, że z ledwo widocznej"kropeczki" potrafią urosnąć do monstrualnych rozmiarów, czy samo wpijanie się w skórę zwierząt i ludzi, tak, że trudno je usunąć. Albo sama "wędrówka" przed podjęciem decyzji o miejscu "posiłku"- sposób w jaki ściśle przylegają do ciała swoimi 8 odnóżami... brrrryyyy!!!! Przez to że małe, tym bardziej są niebezpieczne. Działają niczym strzykawka- ssąc i tłocząc takie ilości krwi, aby ich ubytek nie był niebezpieczny dla ofiary. Jednocześnie wstrzykują nam substancje znieczulające i hamujące krzepnięcie krwi, a w gratisie dostajemy niebezpieczne drobnoustroje. Niestety dostajemy je w ciągu 2 dni, kiedy nie odczuwamy nieprzyjemnych symptomów posiadania pasażera na gapę- swędzenie, pieczenie, czy nawet pęknięcie w miejscu wkłucia.

       Największy problem to kliniczne rozpoznanie boreliozy i jej odkleszczowej koinfekcji. Atakuje różne narządy, a objawy często widoczne są na skórze, w stawach, układzie nerwowym czy nawet sercu. W jej przebiegu wyróżnia się fazy i nawroty, a nieleczona to ciąg objawów/ zmian, które następują po sobie kolejno i mogą się powtarzać. 

       Wyróżnia się 2 fazy: wczesną- zlokalizowaną i rozsianą, późną. Wczesna zlokalizowana, to przede wszystkim objawy skórne. Najbardziej charakterystyczny (wyłącznie dla boreliozy!) jest rumień wędrujący, który występuje niestety tylko w części przypadków. To powiększająca się plama z przejaśnieniem w środku. Powstaje między 7-21 dniem po ukąszeniu przez zarażonego kleszcza. Rumieniowi może towarzyszyć świąd skóry, powiększenie węzłów chłonnych, ból głowy, gorączka i inne tzw. objawy ogólne.

       Faza wczesna rozsiana poza rumieniem daje objawy neurologiczne (zapalenie nerwu twarzowego czy zapalenie mózgu itd.), reumatologiczne (przede wszystkim zapalenie stawów), a czasami nawet kardiologiczne, takie jak zapalenie mięśnia sercowego czy zmiany w zapisie EKG.

       Faza późna rozsiana to nawracające objawy skórne oraz stałe/ nawracające zmiany reumatologiczne i neurologiczne.

     Zgodnie z obowiązującymi normami, leczeniu klinicznemu towarzyszyć muszą badania laboratoryjne, chyba, że widoczny jest charakterystyczny rumień wędrujący. WAŻNE! Pojawienie się rumienia przed upływem 2 dni od ukąszenia oraz średnica poniżej 5 cm świadczą przeciw rozpoznaniu boreliozy!

    Badania serologiczne to identyfikacja we krwi przeciwciał, wytworzonych na skutek dostania się do krwi drobnoustrojów. Uczestniczą one w likwidacji intruza, łącząc się z antygenem. Należą do różnych klas i powstają w stałej, określonej kolejności, dzięki czemu eksperci wiedzą jakie drobnoustroje zaatakowały nasz organizm i jaka to faza choroby.

       W diagnostyce stosuje się oznaczanie przeciwciał IgM i IgG tzw. metodą ELISA. Ich obecność świadczy o kontakcie z antygenami krętka. Przeciwciała IgM charakterystyczne są dla wczesnej fazy (pojawiają się nawet 2 tygodnie od ugryzienia) i zanikają. Czasami jednak mogą się powtarzać. Jeśli występuje rumień, a wynik jest ujemny, należy badanie powtórzyć po ok 8 tygodniach od potencjalnego zarażenia. Przeciwciała IgG powstają później i utrzymują się latami. Dodatni wynik na IgG trzeba zweryfikować tzw. metodą immunoblotu/ western blotu- nazw używa się wymiennie. Jeśli pierwszy test wyszedł dodatnie, a weryfikacja ujemnie, należy ją powtórzyć po 2 tygodniach. Ważne! Jeśli mamy do czynienia z neuroboreliozą lub późną postacią boreliozy, po decyzji lekarza, wykonuje się oznaczanie przeciwciał w płynie mózgowo- rdzeniowym. Należy pamiętać, że jest to badanie inwazyjne!

       Zdecydowanie rzadziej wykonuje się oznaczenie KKI, czyli krążących kompleksów immunologicznych. Badanie robi się wtedy, kiedy przeciwciała uwięzione w kompleksach stają się niewidoczne dla testu ELISA. Przeciwciała uwalnia się z antygenów krętka i oznacza. Podobnie nieczęsto wykonuje się łańcuchową reakcję polimerazy (PCR)- pozwala na bardzo wczesne wykrycie DNA krętka, ale zasadność jego oznaczenia musi być rozważana indywidualnie. Metodą PCR identyfikuje się również DNA krętka w kleszczu! Wyjętego zbrodniarza należy przechowywać w pojemniku (sterylnym, może być do próbek moczu), w chłodziarce (w temperaturze ok 4 stopni). Takiego osobnika można przebadać w ciągu 48 godzin. Ewentualnie, jeśli badanie ma być wykonywane później, można go też zamrozić w temp. -20 stopni i przechowywać do 4 tygodni.

Borelioza to podstępna choroba, często mylona z innymi jednostkami chorobowymi. Po spacerze zdejmijcie ubranie i weźcie prysznic. Jeśli już krwiopijca wbije się w Wasze ciało, natychmiast go usuńcie- jeśli nie umiecie, niech zrobi to lekarz! Jeśli wystąpią objawy, w tym rumień, NATYCHMIAST REAGUJCIE I BIEGIEM DO LEKARZA!!! Nie popadajmy jednak w paranoję- spacerować trzeba i to dużo, a najlepiej po terenach zielonych, po łąkach i lasach. Miłego wypoczynku!😉