840 lat Opactwa w Wąchocku

W 1179 roku biskup krakowski Gedeon (Gedko) został fundatorem Opactwa Cystersów w Wąchocku. Klasztor zbudowany został na przełomie XII i XIII wieku, a jego budowniczym był Simon- z pochodzenia Włoch. Zdecydowanie jest jednym z najstarszych, najpiękniejszych i najlepiej zachowanych przykładów architektury romańskiej Polsce.

 Zespół Opactwa Cystersów w Wąchocku

Cystersi "wrośli" w piękne miejsce w Górach Świętokrzyskich i wpłynęli niewątpliwie na jego rozwój. Wąchock dzięki ich staraniom w 1454 roku otrzymał prawa miejskie na prawie magdeburskim. Cystersi odgrywali dużą rolę w dziedzinie gospodarczej. Zajmowali się hodowlą, młynarstwem, tkactwem, a także górnictwem i hutnictwem. Warty podkreślenia jest fakt, że Opactwo otrzymało przywilej na poszukiwanie kruszców w księstwie krakowskim i sandomierskim, dzięki czemu budowało własne huty, a to z kolei dało początek staropolskiemu zagłębiu hutniczemu.

Klasztor przeżywał tak lata świetności, jak i "upadku". Dzięki ciężkiej pracy zakonnicy wraz z miejscową ludnością za każdym razem przywracali go do dawnej świetności. Dwukrotnie niszczyły go najazdy tatarskie. W 1656 roku Wąchock najechały wojska księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego, pustosząc miasto i okolicę. Najeźdźcy pozbawili Klasztor bogatego archiwum, skarbca i cennych zabytków. W 1819 r. władze carskie ogłosiły kasatę zakonu Cystersów w Wąchocku. Od tej pory popadał w ruinę, a budynki zajmowane były przez różne instytucje, którym obojętne było dobro zabytku. W 1887 r. zabudowania przejęła Kuria. Dopiero w 1951 roku do Wąchocka wrócili Cystersi. Staraniem konwentu i przy pomocy państwa podjęto restaurację tego cennego zespołu zabytkowego. Wojewódzki Konserwator Zabytków doceniając jego wartość, wpisał Opactwo do Rejestru Zabytków- zarówno archeologicznych, jak i nieruchomych. 15 marca 2017 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda w Pałacu Prezydenckim w Warszawie wręczył oficjalne dokumenty, potwierdzające uznanie Zespołu Opactwa Cystersów w Wąchocku za Pomniki Historii. Od wielu lat trwają prace konserwatorskie oparte na badaniach archeologicznych i architektonicznych.

Kompleks klasztorny można zwiedzać, a oprócz wspaniałych obiektów romańskich i gotyckich, zobaczyć można elementy patriotyczne. Udostępnione do zwiedzania są: krużganki – długi korytarz okalający wewnętrzny dziedziniec zwany wirydarzem, kościół klasztorny, kapitularz – miejsce obrad (kapituł), którym przewodniczy Opat, sień i karcer, fraternia – sala w której pracowali mnisi, refektarz – klasztorna jadalnia oraz ogrody cysterskie.

Za dziesięć lat 850-lecie, a już teraz zapraszam wszystkich do tego pięknego miejsca!